ضرورت کاهش مصرف و بهینه‌سازی فرهنگ استفاده از آب

شهروندان شیراز که در سالهای گذشته نیز تابستان کم آب و پرتنش را تجربه کرده‌اند امید دارند که با بهره برداری از خط دوم آبرسانی به شیراز، امسال تابستانی متفاوت از سال قبل تجربه کنند، اما مشکل از آنجا آغاز می شود که ایستگاههای تقویت فشار و مخازن تامین آب در شیراز و سایر شهرها بشدت وابسته به برق است و با قطع برق سامانه انتقال آب نیز دچار اختلال می‌شود.
بدین ترتیب حتی اگر زمینه و فرصتی برای تامین آب در چاه‌های شیراز و انتقال آب از سد درود زن به شیراز نیز وجود داشته باشد ،قطع برق در فرایند تامین آب اختلال ایجاد می کند.طی روزهای گذشته این تجربه نه‌چندان خوشایند در برخی از محلات شهر شیراز رخ داد و با قطع برق فرایند تامین آب نیز دچار مشکل و اختلال شد.
در عین حال توصیه و تاکید کارشناسان و مسوولان شرکت های آب و فاضلاب در شیراز و استان فارس همچنان بر مدیریت مصرف می چرخد ، کاهش استفاده از کولرهای آبی و گازی ، تنظیم دمای کولرها به روی درجه موسوم به آسایش ، بازبینی مداوم کولرهای آبی پشت بام‌ها ، موکول کردن زمان استفاده از وسایل پر مصرف به ساعت های خارج از اوج مصرف و ایجاد پوشش برای کولرهای آبی از جمله این توصیه ها است.

مصرف آب در کولرهای آبی
اردوان نیکنام، کارشناس حوزه آب و محیط زیست در استان فارس با ارائه تحلیلی از مصرف آب در کولرهای آبی بر لزوم مدیریت مصرف آب در این کولرها تاکید کرد و اظهار داشت : با روشن‌ شدن کولرهای آبی طی روزهای اخیر به‌ طور متوسط ۲۰۰ لیتر آب در شبانه‌روز بر مصرف هر خانوار افزوده می‌شود. در برخی شهرستان های استان فارس استفاده شبانه روزی از کولرهای آبی حدود ۴۰۰ لیتر مصرف آب را نشان می دهد. این میزان از استاندارد مصرف روزانه یک فرد ایرانی خیلی بیشتر است، بنابراین می‌توان فرض کرد که هر خانوار در صورتی‌که از یک کولر آبی استفاده کند گویی چند نفر به سرانه مصرف آب افراد افزوده شده است.
به گفته وی ، مطابق برآورد در استان فارس حدود یک و نیم میلیون کولر آبی وجود دارد؛ با چند راهکار ساده می‌توان میزان مصرف آب کولرها را کاهش و از هدر رفت آن جلوگیری کرد.
نیکنام افزود: چنان‌چه کولرها در معرض نور آفتاب قرار گیرند آب داخل آن‌ها با سرعت زیادی تبخیر می‌شود و در نتیجه مصرف آب‌شان افزایش می‌یابد. این در حالی است که قرار گرفتن کولرها در سایه و یا نصب سایه‌بان روی آن‌ها، ضمن افزایش کارایی کولر و کاهش مصرف انرژی، از هدررفت آب ناشی از تبخیر نیز جلوگیری می‌کند.
این کارشناس آب و محیط زیست افزود: نشتی کولر و تنظیم‌ نبودن شناور آن‌ها نیز موجب هدررفت آب می‌شود. با کنترل شناور، شیلنگ، اتصالات و یا تعویض قطعات فرسوده آن در ابتدای فصل گرما از نشتی‌های احتمالی آب کولر جلوگیری خواهد شد.ظرفیت هوادهی کولر نیز باید با توجه به حجم فضایی که کولر باید خنک کند انتخاب شود.

کاهش مصرف ۱۰ درصدی و امکان عبور از اوج تابستان
رئیس هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شیراز نیز بر لزوم مدیریت مصرف برای عبور از تابستان پرتنش امسال تاکید کرد و اظهار داشت : با توجه به در پیش بودن فصل گرم سال و شیوع ویروس کرونا و ضرورت رعایت مسائل بهداشتی، از مردم درخواست داریم تا در حد امکان مدیریت مصرف را سرلوحه خود قرار داده تا بتوانیم فصل گرم سال را به‌خوبی مدیریت کرده و در امر خدمت‌رسانی پیش‌گام باشیم.
بهمن بهروزی با اشاره به کاهش ۵۰ درصدی بارندگی نسبت به زمان مشابه سال قبل متذکر شد: با توجه به وضعیت بارش‌ها و کاهش بارندگی در سال آبی جاری تا ۵۰ درصد نسبت به زمان مشابه سال قبل و همچنین کاهش حجم منابع آبی سطحی و افت سفره‌های آب زیرزمینی سال بسیار سختی را پیش‌بینی می‌کنیم.
بهروزی خاطرنشان کرد: گذر از تابستان پُر تنش با مدیریت مصرف آب ممکن است، و در صورت عدم رعایت الگوی مصرف ، مجبور به اعمال جریمه مازاد بر الگوی مصرف و حتی قطع آب مشترکان بد مصرف باشیم،لذا از تمامی شهروندان عزیز تقاضا داریم مصرف آب را مدیریت‌ نمایند.
بهروزی با تأکید بر برنامه‌های شرکت آبفاشیراز جهت گذر از بحران کم‌آبی درسال ۱۴۰۰ گفت: پروژه‌های مدیریت تأمین آب شامل حفاری چاه‌های جدید، افزایش ظرفیت و مهندسی مجدد و بهسازی چاه‌ها و نیز استفاده بهینه از آبهای سطحی است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شیراز تصریح کرد: پروژه‌های مدیریت مصرف از تبدیل انشعاب غیرمجاز به مجاز ، تعویض کنتور و همچنین شناسایی و کنترل مصارف مشترکین پرمصرف در دستور کار شرکت آبفای شیراز جهت گذر از بحران کم‌آبی سال ۱۴۰۰ قرار دارد.
این مقام مسئول بر مدیریت توزیع آب اشاره کرد و گفت: اصلاح و بهسازی شبکه اجرای خطوط انتقال بین مخازن، اصلاح و احداث ایستگاه‌های پمپاژ و هوشمند سازی شبکه از دیگر برنامه‌های آبفا شیراز برای گذر از تابستان است.
وی به چند مورد مصارف صرفه‌جویی آب در کولرهای آبی اشاره کرد و گفت: استفاده از وسایل سرمایشی در فصل گرم الزامی است اما به شهروندان توصیه می‌کنیم حتماً مراقب کارکرد کولرهای آبی باشند نظارت بر کارکرد کولرهای آبی شامل نصب سایبان، بررسی و کنترل نشت آب، تعویض پوشال به‌موقع و کاهش ساعت استفاده در شبانه‌روز و ساعات خنک تا حدود ۳۰ درصد به کاهش مصرف آب می‌انجامد.
این مسوول  در ادامه افزود: نصب تجهیزات کاهنده مصرف، آبیاری فضای سبز در پایان شب و … از دیگر موارد کاهش مصرف آب است.

کاهش ۶۳ درصدی بارش‌ها و تنش آبی تابستانی
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان فارس نیز از کاهش ۶۳ درصدی میزان بارش ها خبر داد و افزود: متاسفانه استحصال آب در منابع آبی استان نظیر چاه‌ها ، چشمه سارها و قنوات، تحت تاثیر عدم بارش ها ، کاهش چشمگیری داشته و تامین آب شرب تعدادی از شهرها و روستاها با بحران مواجه است.
علی بوستانی در آستانه فرارسیدن ماه های گرم سال، ضمن تشریح وضعیت منابع آب استان، تنها راه گریز از بحران کم آبی را مدیریت مصرف و تقاضای آب دانست و بر لزوم مدیریت مصرف و صرفه جویی در مصرف آب تاکید کرد.
وی با اشاره به وضعیت منابع آب استان، پراکنش بارندگی و استمرار خشکسالی های متوالی طی سالهای اخیر، اظهار داشت: کشور ایران و به تبع آن استان فارس، از نظر اقلیمی در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است و بی تردید با توجه به تغییرات اقلیمی گسترده و وقوع خشکسالی های متوالی در  سال های اخیر باید گفت که سرزمین ما در منطقه خشکی از جهان واقع شده است.
بوستانی ادامه داد، میانگین بارندگی در استان فارس کمتر از یک سوم میانگین جهانی است در صورتی که میانگین تبخیر بیش از سه برابر  میانگین جهانی است، علاوه بر این، توزیع زمانی و مکانی این مقدار بارندگی نیز بسیار نامتناسب است.
بوستانی افزود: مصرف سرانه آب یعنی مقدار آبی که هر نفر در شبانه روز مصرف می کند در دنیا معادل ۱۵۰ لیتر در شبانه روز و در کشور ما معادل ۲۵۰ لیتر در شبانه روز می باشد. حال آن که این مقدار در شهرها و روستاهای استان فارس حدود ۲۹۰ لیتر در روز است که نشان دهنده  غیر متعارف بودن مصرف آب در میان مردم استان است.
مدیرعامل شرکت آبفا استان فارس در ادامه با تأکید بر لزوم مدیریت مصرف و تقاضای آب، ادامه داد :  در حال حاضر ۷۸ درصد از آب شرب شهرها و روستاهای تحت پوشش شرکت آبفا استان فارس از منابع آب های زیر زمینی تامین می گردد. این در حالیست که در سال آبی جاری شاهد کاهش شدید نزولات آسمانی و باران رحمت الهی در سراسر استان هستیم.
به گفته وی، نسبت به سال گذشته با کاهش ۶۳ درصدی و در مقایسه با بلند مدت با  کاهش ۴۴ درصدی میزان بارش ها مواجهیم.
وی افزود: دبی استحصالی آب قریب به اکثریت منابع آب استان نظیر چاه‌ها ، چشمه سارها و قنوات، تحت تاثیر عدم بارش ها ، کاهش چشمگیری داشته است. در حال حاضر آب شرب تعدادی از شهرها و روستاهای استان در وضعیت بحران قرار گرفته است. به طوری‌که جهت برون رفت از این وضعیت، آبرسانی سیار ، اجاره چاه‌های کشاورزی، کف شکنی چاه ها و در برخی مناطق بازسازی شبکه های توزیع آب نیاز است.
مدیر عامل شرکت آبفا استان فارس در ادامه اظهار داشت: در همین راستا تعداد قابل توجهی از شهرها و روستاهای استان نیز در شرایط تنش آبی به سر می برند که در صورت ادامه روند خشکسالی و عدم نزول بارش باران مطلوب، ورود به شرایط بحران دور از ذهن نیست.
وی تصریح کرد: تردیدی نیست در صورتی می توانیم بر بحران کم آبی غلبه کنیم که مصرف بهینه در اذهان عمومی به یک باور اجتناب ناپذیر و یک فرهنگ عمومی مبدل گردد که به منظور نیل به این مهم می بایست با فرهنگ سازی، و ترویج  اصول صرفه جویی در مصرف آب و نیز احساس مسئولیت توسط یکایک شهروندان  استان فارس، با نهایت صرفه جویی در مصرف آب از وضعیت تنش زای کنونی و بحران کم آبی در تابستان سال جاری عبور کنیم.
رئیس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت آبفا استان فارس در بخش دیگری از سخنان خود به مباحثی در خصوص اقتصاد آب پرداخت و اظهار داشت: در خصوص اقتصاد منابع آب ، به دلیل اعمال تعرفه های تکلیفی آب توسط شرکت آب و فاضلاب، اختلاف قابل توجهی بین قیمت تمام شده  آب و قیمت فروش آن وجود دارد و محاسبات نشان می دهد که درصد ناچیزی از هزینه تمام شده هر متر مکعب آب توسط مشترکین پرداخت می گردد و این موضوع بیانگر گران و پرهزینه بودن تامین آب  شرب است.