سهم هرمزگان از آب تولیدی آب شیرین کن ها به ۶۱ درصد می رسد

گفت‌وگوی اختصاصی نشریه «برقاب» با عبدالحمید حمزه پور، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان به مناسبت هفته مدیریت مصرف و صرفه جویی.

در راستای تحقق شعار سال جدید صورت گرفته است؛

نصب هایپرپمپ طبقاتی شیرین‌سازی آب دریا در جزیره هرمز

 

*لطفاً از استراتژی‌ها، اهداف و سیاست‌های مجموعه آبفای هرمزگان برای خوانندگان نشریه «برقاب» بفرمایید.

طرح تدوین سند چشم‌انداز و استراتژی‌های آبفای هرمزگان از گذشته تاکنون در جریان است که خلاصه نتایج این طرح در پنج فاز بیان شده و آبفا بر آن است با تمام توان فنی و مهندسی خود، امکان دسترسی آحاد جامعه در حد استانداردهای ملی و بین‌المللی به آب شرب کافی و سالم و امکانات جمع‌آوری، انتقال و تصفیه بهداشتی فاضلاب را فراهم سازد.

این اهداف و استراتژی‌ها شامل موارد زیر است؛

-ارتقا و بهبود شاخص‌های کمی و کیفی آب و فاضلاب برای برخورداری تمامی شهروندان استان هرمزگان از خدمات آب شرب و خدمات دفع بهداشتی فاضلاب.

-تنوع‌بخشی منابع مالی با تاکید بر منابع غیردولتی و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی.

-ارتقا و توسعه نظام جذب، توانمندسازی و نگهداشت منابع انسانی متناسب با نیازهای شرکت.

-توسعه استفاده از فناوری‌ها و روش‌های نوین در بخش آب و فاضلاب و ارائه خدمات به ذینفعان.

-متناسب‌سازی ساختار حاکمیتی و تصدی‌گری شرکت به منظور تقویت برنامه‌ریزی و نظارت، مدیریت هزینه‌ها و ارتقای کیفیت ارائه خدمات با رویکرد ظرفیت‌سازی و حمایت از بنگاه‌های تخصصی و خدماتی بخش آب و فاضلاب.

یکی از اقدامات مهم در تنوع‌بخشی به منابع آبی و بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، استفاده از ظرفیت آب‌شیرین‌کن‌هاست.

در حال حاضر ۴۱ سایت نمک‌زدایی با ظرفیت ۲۲۸ هزار و ۵۰۰  مترمکعب در شبانه‌روز در سراسر هرمزگان نیاز آبی بخشی از مناطق استان را تامین می‌کنند که آبفا در تلاش است برای رفع کمبودها ۱۱ سایت دیگر را نیز به ظرفیت ۳۴ هزار مترمکعب در شبانه‌روز به ظرفیت تولید آب هرمزگان اضافه کند.

در حال حاضر ۴۷درصد کل ظرفیت آب‌شیرین‌کن‌های کشور در هرمزگان تولید می‌شود که با اضافه شدن ظرفیت‌های جدید، سهم هرمزگان از آب تولیدی آب‌شیرین‌کن‌ها طی دو سال آینده به ۶۱درصد کل کشور می‌رسد.

 

*چه اقدامات و برنامه‌هایی در راستای تحقق شعار سال ۱۴۰۱ (سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین) در دست اجرا دارید؟

مجموعه آبفا در این رابطه با توجه به اهمیت تحقق شعار سال و فرمایش مقام معظم رهبری، در جزیره هرمز اقدام به نصب هایپر پمپ طبقاتی شیرین‌سازی آب دریا توسط یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان کشور (شرکت مهندسی ماشین‌های دوار خاور طوس) نموده که به روش اسمز معکوس است.

این محصول یکی از پیچیده‌ترین پمپ‌ها از نظر فناوری و تجهیزات پیشرفته محسوب می‌شود و از نظر کیفیت و راندمان، قابلیت رقابت با محصولات اروپایی را دارد و می‌تواند سالانه موجب صرفه‌جویی ارزی بیش از ۵ میلیون دلار شود.

 

*با توجه به وضعیت بارندگی‌ها در سال گذشته و سال ۱۴۰۱، حجم آب تولیدی استان و شهر بندرعباس چه میزان بوده و از چه منابع آبی تامین می‌شود؟

حجم آب تولیدی کل استان در سال گذشته، ۲۰۹ میلیون و ۵۸۳ هزار و ۸۳۸ مترمکعب در سال (معادل ۶ هزار و ۶۴۶ لیتر بر ثانیه) بوده که از طریق چاه‌ها، آب‌شیرین‌کن‌ها و منابع آبی سطحی شامل خط محرم، سدهای میناب، شمیل و جگین و درصد تامین می‌شد. در سه‌ماهه اول سال جاری نیز حجم آب تولیدی استان حدود ۳۸ میلیون مترمکعب بوده که از این میزان، چاه ها با بیش از ۴۰ درصد، بیشترین سهم منابع آبی استان را داشته و شاهد افزایش سهم منابع آبی از ظرفیت آب‌شیرین‌کن‌ها به ۳۱.۸۴ درصد بوده‌ایم.

همچنین میزان آب تولیدی شهر بندرعباس ۷۲ میلیون و ۲۴ هزار و ۸۸۸ مترمکعب در سال بوده که از این میزان بیش از ۴۲ درصد آن از طریق آب‌شیرین‌کن‌ها و بیش از ۵۷ درصد نیز از منابع آبی سطحی تامین می‌شد. در سه‌ماهه ابتدای سال جاری نیز حجم آب تولیدی ۱۳ میلیون و ۵۱۳ هزار و ۶۷۰ مترمکعب بوده که بیش از ۴۷درصد آن از طریق شیرین‌سازی آب دریا تامین می‌شود.

*یکی از موارد مطرح در شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات عمومی در سطح کشور، موضوع مدیریت بحران و پدافند غیرعامل است. در این خصوص چه اقداماتی انجام شده است؟

پدافند غیرعامل عملیاتی است که قابلیت دفاعی تاسیسات زیربنایی شریان‌های حیاتی را در مقابل تهدیدات داخلی و خارجی بالا می‌برد و از آنجا که تاسیسات آب شرب شهرها جزو اولویت‌ها و مهمترین ابنیه‌ها و زیرساخت‌ها محسوب می‌شود، رعایت موضوع پدافند غیرعامل در آن بسیار مهم و حیاتی است. همچنین با توجه به اهمیت موضوع کمبود آب که خود یک پدافند غیرعامل است، پیگیری جدی در خصوص پیش‌بینی و تخصیص اعتبارات برای انجام مطالعات و اجرای پروژه‌های پدافند غیرعامل یک ضرورت است.

در همین رابطه و با توجه به جایگاه و اهمیت تأسیسات آب در موضوع پدافند غیرعامل، شرکت آب و فاضلاب هرمزگان نیز ۳۵ پروژه در مجموع با اعتبار مصوب ۳۴۹.۴ میلیارد ریال (۲۳۲.۷ میلیارد ریال از منابع داخلی و سرمایه‌ای و ۱۱۶.۷ میلیارد از منابع عمرانی) را برای اجرای پدافند غیرعامل در تأسیسات آب و فاضلاب در دست اجرا و مطالعه دارد که این میزان اعتبار، معادل ۱۲درصد بودجه شرکت است.

همچنین در این حوزه اقدامات شاخصی صورت گرفته است؛ از جمله:

-برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی با موضوعات مرتبط با حوزه بحران و پدافند غیرعامل جهت پرسنل و مدیران؛

-برگزاری مانورهای آمادگی و تمرینی عملیاتی و دورمیزی؛

-مطالعات تأمین آب اضطراری؛

-تشکیل و تجهیز تیم‌های واکنش سریع؛

-پایش و نمونه‌برداری کیفی آب؛

-ارتقای توان تشخیص آلاینده‌های خاص از طریق تجهیز آزمایشگاه به تجهیزات پیشرفته؛

-نصب دیزل ژنراتور در مراکز و تأسیسات حائز اهمیت؛

-تأمین تانکر آبرسانی سیار برای شرایط اضطراری؛

-استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها به عنوان منابع آبی پایدار در کنار سایر منابع در راستای تحقق اهداف پدافند غیرعامل؛

-مطالعه و جایگزینی سامانه‌های کلرزن گازی با سامانه‌های نوین و ایمن گندزدایی؛

-انجام مطالعات امنیت اطلاعات و ارتقای امنیت شبکه داخلی شرکت؛

-استفاده از سیستم پشتیبان و بکاپ‌گیری جهت امنیت اطلاعات.

*چه تعداد طرح و پروژه نیمه‌تمام در بخش آب و فاضلاب دارید؟ چه میزان اعتبار جهت تکمیل آنها مورد نیاز است و برای اتمام این طرح‌ها چه برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است؟

در بخش آب شهری، تعداد ۹۴ پروژه نیمه‌تمام داریم که بالغ بر ۱۲ هزار میلیارد ریال در این بخش هزینه شده و برای تکمیل این پروژه‌ها حدود ۴۵ هزار و ۹۷۸ میلیارد ریال اعتبار نیاز داریم. در بخش آب روستایی نیز تعداد ۲۵۲ پروژه نیمه‌تمام داریم که ۱۰ هزار و ۸۸۰ میلیارد ریال در این بخش هزینه شده و اعتباری بالغ بر ۲۰ هزار میلیارد ریال برای تکمیل این پروژه‌ها مورد نیاز است.

در بخش فاضلاب نیز ۶ پروژه در دست اجرا داریم که اعتباری برابر ۵ هزار و ۲۷۱ میلیارد ریال در این بخش هزینه شده و اعتبار مورد نیاز برای اتمام این پروژه‌ها برابر ۲۳ هزار و ۵۷۷ میلیارد ریال است.

آبفا در بخش آب با احداث ۷۳ هزار و ۵۹۰ مترمکعب مخازن ذخیره آب ،۵۶ باب ایستگاه پمپاژ ، یک‌هزار و ۲۴۸ کیلومتر خطوط انتقال آب، ۲ هزار و ۷۴۲ کیلومتر شبکه توزیع، برنامه و طرح آبرسانی به ۲۳ مجتمع روستایی به ظرفیت ۷۷۵ لیتر بر ثانیه در قالب آبرسانی به ۵۶۷ روستا با جمعیتی بالغ بر ۳۹۵ هزار نفر را در حال اجرا دارد

همچنین با احداث ۲ هزار و ۵۷۵ مترمکعب مخزن، ۶ باب ایستگاه پمپاژ، ۵۵ کیلومتر خط انتقال آب و ۱۴۳ کیلومتر شبکه توزیع آب، برنامه‌آبرسانی به تک روستایی به ظرفیت ۷۷لیتر در ثانیه برای تامین آب شرب جمعیتی بالغ بر ۱۴هزار نفر را در دست انجام دارد. اجرای پروژه‌هایی نظیر حفر، تجهیز،کف‌شکنی چاه‌ها و بهسازی چشمه‌های آب در سطح روستاهای استان و آبرسانی سیار نیز از دیگر برنامه‌ها و اقدامات آبفا در بخش آبرسانی روستایی است.

در بخش فاضلاب نیز پروژه‌های احداث سامانه‌های جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب در ۴ شهر و ۲ روستا را در دست اجرا دارد که این پروژه‌ها شامل احداث تصفیه‌خانه فاضلاب به ظرفیت ۱۴۳ هزار و ۱۱ مترمکعب در شبانه‌روز، احداث ۴۳۲ کیلومتر شبکه فرعی و ۱۴۰ کیلومتر شبکه اصلی و ۷ کیلومتر خطوط انتقال فاضلاب، احداث ۷ باب ایستگاه پمپاژ و بازسازی ۵ باب ایستگاه پمپاژ فاضلاب است و برای تکمیل این پروژه‌ها ۲۳ هزار و ۵۷۷ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.

*حجم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنعت آب و فاضلاب استان هرمزگان چه میزان بوده (تعداد پروژه‌ها و حجم سرمایه‌گذاری) و برنامه‌های آبفا برای استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در سال ۱۴۰۱ شامل چه پروژهایی است؟

در حال حاضر تعداد ۴۲ سایت نمک‌زدایی با ظرفیت اسمی ۲۲۹ هزار و ۵۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز با حجم سرمایه‌گذاری ۳۶۷۲۰ میلیارد ریال از طریق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حال بهره‌برداری است. همچنین تعداد ۳ تصفیه‌خانه فاضلاب به ظرفیت مجموع ۱۷۳۵ مترمکعب در شبانه‌روز در قالب BOT  با حجم سرمایه‌گذاری ۶۱ هزار و ۹۰۵ میلیارد ریال و یک تصفیه‌خانه در قالب قرارداد بیع متقابل با حجم سرمایه‌گذاری ۲۹ هزار و ۵۰۵ میلیارد ریال در حال بهره‌برداری هستند.

همچنین تعداد ۱۱ پروژه ساخت آب شیرین‌کن با ظرفیت کل ۳۴ هزار و ۹۰۰ مترمکعب و حجم سرمایه‌گذاری ۶ هزار و ۷۰۶ میلیارد ریال در حال حاضر فعال است و پیش‌بینی می‌شود طی سال جاری و سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری برسد.

در سال ۱۴۰۱ اخذ مجوزهای لازم و برگزاری تشریفات مناقصه تعداد ۴ سایت آب‌شیرین‌کن (ابوموسی، هرمز، بندرلنگه و پارسیان) به ظرفیت کل ۲۱ هزار و ۶۲۵ مترمکعب در شبانه‌روز و پیگیری افزایش ظرفیت تولید سایت‌های کوخرد، لمزان و درگهان در حال انجام است. همچنین مطالعات نیازسنجی ۳ سایت نمک‌زدایی شامل مجتمع‌های کاشی، کرتی، کولغان، نوبست و انجیره در حال انجام است و در صورت تایید توسط شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور و اخذ مجوزهای لازم، در دستورکار برگزاری تشریفات مناقصه قرار خواهد گرفت. ضمن اینکه این شرکت در حال پیگیری اخذ مجوز برای افزایش ظرفیت استفاده از آب‌شیرین‌کن توسعه آب آسیا جهت تامین آب شرب مورد نیاز شهرها و روستاهای در محدوده مسیر خط انتقال است.

استفاده از ظرفیت ماده ۲۷ قانون الحاق بخشی از مقررات مالی دولت جهت واگذاری بازسازی و راهبری و بهره‌برداری خطوط انتقال آب و همچنین پیگیری واگذاری محوطه، امکانات و زمین‌های سایت‌های بلااستفاده و خارج از مدار با استفاده از ظرفیت تبصره ۱۸ قانون بودجه سنواتی، از دیگر مواردی است که این شرکت در حال پیگیری جهت جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی است.

*آبفا تاکنون چه اقداماتی برای آبرسانی به شهرها و روستاهای تنش‌دار انجام داده یا در دست اقدام دارد؟

شرکت آب و فاضلاب هرمزگان در این بخش با هدف تامین آب پایدار در روستاها و شهرهای تنش‌دار آبی اقداماتی انجام داده و تعدادی نیز در دست اجرا دارد. در بخش شهری این اقدامات شامل آبرسانی به شهرهای میناب، رویدر، بستک، جناح، چارک، پارسیان، کوشکنار، دشتی و ۵۴ روستا با جمعیت بالغ بر  ۲۳۹هزار نفر، ۷۴۱لیتر برثانیه است. همچنین در شرق استان، آبرسانی به شهرستان بشاگرد شامل  شهر سردشت و گوهران و ۱۴۷روستا با جمعیت بالغ بر ۵۴ هزارنفر به میزان ۱۸۰لیتر در ثانیه را در حال اجرا دارد .

همچنین اصلاح و بازسازی و توسعه شبکه‌های آبرسانی شهری و روستایی در سطح استان به طور متوسط سالیانه ۱۵۰کیلومتر، تکمیل تصفیه‌خانه آب بشاگرد به ظرفیت ۱۸۰لیتر در ثانیه، بازسازی تصفیه‌خانه آب بندرعباس به ظرفیت ۳۰۰ هزار مترمکعب در شبانه‌روز، بازسازی مخازن ذخیره آب بندرعباس به ظرفیت ۶۰ هزار مترمکعب، آبرسانی به نواحی صنعتی و روستاهای شمال بندرعباس به ظرفیت ۵۴۱لیتر در ثانیه با جمعیت بالغ بر ۱۱۰هزار نفر، احداث سامانه‌های مخازن ذخیره، خطوط انتقال آب، ایستگاه‌های پمپاژ در  ۱۳شهرستان در سطح استان از دیگر پروژه‌های بخش آب بوده که در دست اجراست.

*در بخش مدیریت مصرف آب چه اقداماتی در زیرمجموعه مصرف‌کنندگان می‌تواند تاثیرگذار باشد؟

استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی، اجتماعی و آموزشی می‌تواند در هدایت مردم به مصرف بهینه آب و حفاظت از منابع آبی نقش موثری ایفا کند. گرچه طی سال‌های اخیر با تغییر رویکردها و سیاست‌ها از مباحث صرفاً فنی و سازه‌ای به غیرسازه‌ای و اجتماعی، کم و بیش ضرورت استفاده از ظرفیت‌های مذکور پررنگ‌تر شده و جامعه در درک این تغییر مجاب شده است؛ اما رسیدن به الگوی رفتار مصرفی مناسب، نیازمند صرف زمان بیشتری است.

همچنین استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی – اجتماعی نظیر آموزش و پرورش و صدا و سیما نقشی اساسی در ایجاد و گسترش فرهنگ استفاده بهینه از منابع آب دارد که در این رابطه آبفای هرمزگان در قالب قرارداد و تفاهم‌نامه (شامل برنامه‌های فرهنگی-آموزشی) با ظرفیت‌های مذکور نسبت به بهینه‌سازی مصرف و نهادینه ساختن فرهنگ صرفه‌جویی اقدام نموده است .

از سوی دیگر به نظر می‌رسد استراتژی قیمت‌گذاری (اصلاح تعرفه‌ها)، راه اصلی کنترل افزایش مصرف است و در کل برنامه‌های اقتصادی صرفه جویی در مصرف منابع نقش بارز و پراهمیتی ایفا می‌کند. در این رابطه با افزایش فاصله تعرفه تصاعدی قیمت آب، توان اقتصادی مردم نیز تا حد ممکن مد نظر قرار می‌گیرد .

البته در بحث حفظ و نگهداری منابع آبی موجود، یادگیری و آشنایی علمی و عملی با بهینه‌سازی مصرف منابع در مفهوم، تکنیک و کاربرد (در قرن حاضر) از ضروریات است؛ چراکه مشاهده می‌شود با افزایش روزافزون تقاضا برای مصارف منابع آبی، اتلاف و هدررفت این منابع ارزشمند به علت عدم آگاهی رخ می‌دهد. در نتیجه تدوین استراتژی و سیاست‌های آموزشی –انگیزشی در همه بخش‌های مسکونی، عمومی، تجاری و صنایع در راستای یادگیری ترویج فرهنگ بهینه‌سازی مصرف منابع اجتناب‌ناپذیر است. به طوری که تحقق کاهش تقاضای کل به عنوان یک راه حل، مستلزم اصلاح رفتار مصرفی در نتیجه شناخت رفتار مصرف‌کننده آب و عوامل موثر بر آن است که کاهش فشار بر عرضه آب را سبب می‌شود.

*در بخش بهبود بهره‌وری و توسعه پایدار چه اقداماتی در راستای کاهش سرانه مصرف آب انجام شده است؟

مطالعه مسائل اجتماعی مرتبط با اجرای پروژه‌های آبفا در سطح استان یکی از رویکردهای مهم بخش مدیریت مصرف و توسعه پایدار است. همچنین با توجه به ضرورت ارتقای فرهنگ مدیریت مصرف آب و افزایش سطح آگاهی مردم پیرامون منابع آبی، از طریق گفتگوهای اجتماعی و فرهنگی با نهادهای مدنی، انجمن‌های علمی و رسانه‌ها می‌توان مصرف آب را توسط بهره‌برداران مدیریت کرد. بنابراین در کنار اقدامات آموزشی- فرهنگی واحد روابط عمومی، دفتر بهبود بهره‌وری و توسعه پایدار نیز اقداماتی را انجام داده است.

اقدامات این واحد شامل:

–           نصب ۲۶۰ عدد تجهیزات و شیرآلات کاهنده مصرف به ارزش ۵ میلیارد ریال در بیمارستان‌ها، مدارس و مساجد شهرستان‌های پارسیان، بستک و بندرعباس و کاهش ۱۰ تا ۱۸درصدی مصرف در این بخش‌ها.

–           طبقه‌بندی پسماندهای شرکت آب و فاضلاب و بررسی وضعیت موجود و برنامه‌ریزی برای بهبود شرایط.

–           مکاتبه با سازمان صدا و سیما، منظر و فضای سبز شهرداری جهت همکاری به منظور بازچرخانی آب‌های خاکستری و پساب فاضلاب به منظور آبیاری فضای سبز و به تبع کاهش مصارف فضای سبز از آب تصفیه‌شده شهری.

–           تحلیل سرانه مصارف آب شهری و روستاها و برنامه‌ریزی برای اولویت‌بندی اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف در آنها.