برنامه شرکت آب منطقه ای برای جلوگیری از ریزگرد ها در شمال استان، مراقبت از تالابهاست.

در همین رابطه در مصاحبه ای با مدیر عامل شرکت آب منطقه ای گلستان، علل و منشا این پدیده در استان و راهکارهای مقابله با آن از منظر این شرکت بررسی شده است.

️چند حوضه آبی در گلستان خطر تبدیل به منطقه منشا ریزگرد دارد؟
️منشا اصلی ریزگرد شمال ایران و استان گلستان ، صحرای قره قوم در ترکمنستان است که مساحتی حدود ۳۵۰ هزار کیلومتر مربع دارد.(وسعت کل استان گلستان ۲۰ هزار کیلومتر مربع است و این یعنی صحرای قره قوم ۱۷ برابر کل استان گلستان است.

کانون های ریزگردی استان در حال حاضر کجاست؟
️حوضه اترک در گلستان که حدود ۸ هزار کیلومتر مربع (۸۰۰ هزار هکتار ) وسعت دارد ، بعنوان منطقه ای که استعداد بیابانی شدن را دارد مطرح است که ۱۳۰۰ کیلومتر مربع(۱۳۰ هزار هکتار) آن می‌تواند در زمانهای خاص و در اثر وزش بادهای شدید شمال به جنوب ریزگرد تولید کند.
همچنین خلیج گرگان با وسعت ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر مربع(  ۴۰ تا ۵۰ هزار هکتار) وسعت دارد که در سنوات اخیر حدود ۸ تا ۱۰ هزارهکتار بی آب شده و سطح آب آن نیز بطور متوسط تا ۸۵ سانتیمتر کاهش یافته است که بخش‌هایی که کاملا خشک شود و رطوبت آن ازبین برود ، در اثر وزش بادهای شدید غرب به شرق منشا تولید ریز گرد خواهد بود.

️وضعیت خلیج گرگان با نگاه به تبدیل شدن به منشا ریزگرد چگونه است؟
️دریای خزر در ۱۰۰ سال گذشته شاهد بیش از ۴ متر نوسانات تراز آب و در سالیان اخیر شاهد افت تراز سطح آب بوده است. این نوسانات در بخشهای عمیق دریا، تأثیر چندانی از خود به جای نمیگذارد، اما در نواحی ساحلی مانند خلیج گرگان که دارای عمقی کمتر از ۴ متر است، باعث تغییرات زیادی از لحاظ هیدرودینامیکی و مورفولوژیکی و در نهایت زیست محیطی می شود. در سالهای نه چندان دور خلیج گرگان از طریق دهانه آشوراده ـ بندرترکمن و کانال خزینی با دریای خزر در ارتباط بوده است؛ اما در حال حاضر تنها از طریق دهانه آشوراده ـ بندرترکمن به عرض تقریبی ۲ کیلومتر با دریای خزر در ارتباط دائمی است. کانال خزینی در سال های اخیر با کاهش سطح آب دریا و افزایش رژیم رسوب گذاری مسدود شده است. دهانه آشوراده ـ بندرترکمن نیز از طریق ناحیه چپاقلی واقع در شرق خلیج با دریای خزر در ارتباط است.
در سنوات اخیرازحدود ۴۰ تا ۵۰ هزار هکتار مساحت خلیج گرگان، هشت تا ده هزارهکتار خشک شده و سطح آب آن نیز بطور متوسط ۸۵ سانتیمتر کاهش یافته است. عمق خلیج گرگان که در برخی نقاط به حداکثر ۴ متر می‌ رسید، اینک به ۱,۵ متر کاهش یافته و چند سالی است که بخشی از دغدغه مردم و مسئولان استانهای گلستان و مازندران به ویژه ساحل نشینان، بر راههای ورود آب به این خلیج متمرکز شده است.

برنامه های شرکت آب منطقه ای در مقابله با ریزگرد چیست؟
مقابله با ریزگرد برنامه ای چند مولفه ای است که مدیریت آن برعهده سازمان حفاظت محیط زیست گداشته شده و دستگاه‌های اجرایی متعدد و کشاورزان و دامداران در اجرای آن دخیل هستند.
برنامه شرکت آب منطقه ای ، در شمال استان مراقبت از تالابهاست که در سالیان اخیر ضمن هدایت آب مناسب‌، از مصرف بخش حقابه زیست محیطی آنها جلوگیری کرده است.
به عنوان مثال،  با وصف شرایط خشکسالی سال جاری (کاهش حدود ۳۰ در صدی بارندگیها نسبت به دوره درازمدت ،گرمای کم سابقه و افزایش تبخیر و …) در استان به ویژه در فصل تابستان ، با مدیریت سیلابهای جاری در فصل تابستان و هدایت آنها به تالاب – سدها و ذخایر آبی منطقه از یک سو و عدم رهاسازی آب از تالاب – سدهای مذکور به پایین دست ، طی ماه‌های اخیر به ویژه مرداد و شهریور و همراهی و همکاری کلیه بهره برداران و ذینفعان و سایر دستگاههای اجرایی مرتبط،  تالاب – سدهای فوق الذکر از شرایط و ذخیره آب مطلوبی برخوردار هستند.
حقابه زیست محیطی تالاب – سد آلاگل ۶.۵ و تالاب – سد  آلماگل ۳  میلیون متر مکعب می باشد.این در حالی‌است که در پایان سال آبی جاری(حال حاضر) حجم آب ذخیره موجود در تالاب – سدهای مذکور بترتیب بیش از ۲۲ و ۳ میلیون مترمکعب است. حجم آب ذخیره موجود در تالاب آجی گل نیز برابر میزان حقابه زیست محیطی آن به میزان ۲ میلیون متر مکعب در پایان سال آبی جاری بوده است. ذکر این نکته ضروری است که مساحت این تالاب‌ها  در مجموع کمتر از ۲۰۰۰ هکتار است که در مقایسه با مساحت کل شمال استان و کانون‌های ریزگرد ناچیز بنظر میرسد.
در خصوص خلیج گرگان نیز شورای عالی تالاب‌ها،  وظایفی را برای دستگاههای مختلف تعیین کرده ، که وظیفه شرکت های آب منطقه ای گلستان و مازندران ، لایروبی رودخانه های منتهی به خلیج گرگان است و به تبع تخصیص اعتبارات در حال انجام است.