تامین پایدار انرژی الکتریکی در اوج بار۱۴۰۱

میزگرد مجازی “تامین پایدار انرژی الکتریکی در اوج بار۱۴۰۱” با همکاری اعضای مجمع قدرت IEEE ،فرهنگستان علوم و دفتر تحقیقات شرکت توانیر از سوی دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.

به گزارش پایگاه خبری توانیر، از جمله محورهای این نشست تعرفه های برق و یارانه انرژی ،برنامه ریزی تعمیرات نیروگاهی ،تامین سوخت در اوج بار ،پیش بینی بار و ظرفیت تولید ،آثار خاموشی و مدیریت بار روی صنایع و احداث ۱۵ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی در بازه ۱۰ ساله از محل صرفه جویی سوخت بود که توصیه هایی چون اهمیت مدیریت تقاضا ،قطع وابستگی صنعت برق و انرژی به یارانه ،لزوم تنوع بخشی به سبد تولید برق به کمک تجدید پذیرها و واحدهای مدرن زغال سوز،اصلاح تعرفه های برق و گاز در پیک تابستان و زمستان ، ناترازی اقتصاد و رشد بدهیهای صنعت برق و غیره را از سوی صاحبنظران صنعت برق و انرژی به دنبال داشت.

قیمت یارانه ای، مادر مشکلات صنعت برق

مهندس حمید چیت چیان وزیر اسبق نیرو در این میزگرد پیرامون تعرفه های برق و یارانه انرژی به ایراد مطالب پرداخت وی ابتدا بحران برق و انرژی در تابستان ۱۴۰۰ را مورد توجه قرارداد تابستانی که با پیک ۶۷ هزار و ۱۲ مگاواتی رشد ۴.۹ درصدی نسبت به سال قبل را تجربه کرد و از این میزان ۵۵ هزار مگاوات تامین شد و برای جبران کسری ۱۲ هزار مگاواتی به ۱۸ هزار مگاوات نیروگاه نیاز است. این درحالی است که صنعت برق در بهترین شرایط ،سالانه ۵ هزار مگاوات نیروگاه جدید به مدار آورده و هم اکنون در شرایط بسیار جدی قرار دارد.
وی سپس به مقایسه هزینه تمام شده برق در ایران و جهان پرداخت که هزینه های سوخت ،تبدیل انرژی ،انتقال و توزیع نیرو را شامل می شود. بر این اساس هزینه تمام شده برق در ایران حدود ۷.۵ سنت به ازای هر کیلوواتساعت است که بر مبنای ۱۰.۴۲ سنت هزینه سوخت مایع ،۲.۶۳ سنت سوخت گاز ،۱.۳ سنت تبدیل انرژی ،۰.۶ سنت انتقال ،و ۱.۴ هزینه توزیع برق محاسبه شده است.
حال این برق به چه قیمتی به فروش می رسد؟ مهندس چیت چیان متوسط قیمت فروش برق به بخش خانگی در جهان را ۱۳.۶ سنت عنوان کرد که بالاترین نرخ به آلمان و به قیمت هر کیلوواتساعت ۳۷ سنت اختصاص دارد و قیمت برق ایران امسال به طور متوسط ۹۵ تومان معادل ۳۴صدم سنت به فروش می رسد.
وی میزان یارانه پرداختی به ازای هر کیلوواتساعت برق در ایران را ۷.۱۶ سنت عنوان کرد که ۴.۲ سنت مربوط به یارانه وزارت نفت و ۲.۹۶ سنت یارانه صنعت برق و در مجموع معادل ۲۵ میلیارد دلار یارانه برق در کشور پرداخت می شود.
مهندس چیت چیان از جمله تاثیرات سوء قیمت یارانه ای در اقتصاد ملی و بخش انرژی را شکاف رو به گسترش عدم توازن بین درآمدها و هزینه های بنگاه برق ، افزایش بدهی وزارت نیرو به پیمانکاران ،نیروگاهها و بانکهای ارایه دهنده وام عنوان کرد که تعطیلی بسیاری از صنایع و شرکتهای فعال صنعت برق، خودداری بخش خصوصی از سرمایه گذاری در بخش برق و خودداری بانکها و موسسات تامین مالی از پرداخت تسهیلات به بخش انرژی را درپی داشته و امکان سرمایه گذاری برای توسعه ظرفیتهای جدید از صنعت برق سلب شده است.
وی اظهار داشت: در حالیکه سالانه باید ۵ هزار مگاوات نیروگاه به مدار بیاید، در طول ۵ سال گذشته حتی یک نیروگاه جدید شروع به احداث نشده و امکان تعمیر و نگهداری مناسب تاسیسات صنعت برق محدود شده است.
مهندس چیت چیان نتیجه گیری کرد: قیمتهای یارانه ای برق و انرژی علت العلل و مادر تمامی مشکلات صنعت برق است و بدون حل مشکل یارانه و تعرفه های برق نه تنها مشکل حل نمی شود ،بلکه مشکلات صنعت برق و خاموشی ها رو به تزاید خواهد بود و از طرفی منطقی شدن قیمت برق به معنای حل شدن همه مسایل این صنعت نیست.

سیر نزولی قدرت عملی نیروگاهها طی ۳ سال اخیر

دکتر محمودرضا حقی فام استاد دانشگاه تربیت مدرس با موضوع پیش بینی بار و ظرفیت تولید در دسترس، دیگر سخنران این وبینار بود که به نتایج مطالعات آماری در بخش تولید صنعت برق نسبت به سال پایه ۹۷ تا ۱۴۰۰ پرداخت که نشان می دهد ظرفیت تولید برق طی این سالها با ۳.۳ درصد رشد از ۸۰ هزار به ۸۸ هزار مگاوات رسید و قدرت عملی نیروگاههای حرارتی به رغم رشد قدرت منصوبه ،طی ۳ سال گذشته رو به کاهش گذاشته است.
وی ظرفیت واحدهای حرارتی با توجه به اختصاص ۱۳ هزار مگاوات به واحدهای آبی و اتمی ،حدود ۷۴ هزار مگاوات عنوان و نسبت قدرت عملی به منصوبه واحدهای حرارتی را کمتر از نرمهای مورد انتظار دانست که به نظر می رسد تحلیل شرکت برق حرارتی در خصوص چرایی این مشکل حایز اهمیت است.
دکتر حقی فام رشد نیاز مصرف اصلاح شده طی دو سال متوالی ۹۸ و ۹۹ را مطابق نظر مسوولان وزارت نیرو حدود یک درصد عنوان کرد که در سال ۱۴۰۰ با رشد بسیار شدید به ۱۵.۰۵ درصد رسید.
وی تاکید کرد رشد قدرت تامین شده در پیک در حال کاهش است و مقداری از این کاهش به منابع آبی مربوط می شود همچنین تولید همزمان واحدهای حرارتی از ۵ درصد به ۱.۹ درصد  و این شاخص در واحدهای برق آبی و بادی از ۹۵۰۰ مگاوات به ۵ هزار مگاوات کاهش یافته و از حدود ۱۳ هزارمگاوات نیروگاه آبی در پیک امسال در حد ۵ هزار مگاوات توانستیم بهره برداری کنیم.
وی با تحلیل داده های مربوط به نیاز مصرف برق کشور رشد نیاز مصرف را در سال جاری نامتعارف عنوان کرد به گونه ای که رشد مصرف در فروردین امسال ۲۰ درصد و در اردیبهشت ۱۵ درصد بود.
دکتر حقی فام از خطای قابل توجه در پیش بینی نیاز مصرف روزانه از سوی شرکت مدیریت شبکه خبر داد که با بررسی و مقایسه اطلاعات واقعی متوسط اوج نیاز مصرف ماهانه و اطلاعات پیش بینی شده احراز شده و نشان می دهد به رغم نزدیک بودن پیش بینی ها در سالهای گذشته، امسال نیاز پیش بینی شده روزانه ۶۲ هزار مگاوات اعلام و آنچه محقق شد ۵ هزار مگاوات بیشتر بود و این اختلاف در مواردی تا ۵۵۰۰ مگاوات هم رسید که باید مشخص شود آیا در ثبت نیاز مصرف نسبت به سالهای قبل اتفاقی افتاده یا نرم افزار پیش بینی غلط انجام می دهد.
وی تدابیر کوتاه مدت برای برون رفت صنعت برق از چالش محدودیت تولید را اقداماتی چون استفاده از ابزارهای قیمتی ،ابزارهای کنترل بار به ویژه استفاده از اینترنت اشیاء ،مولدهای خودتامین ،قراردادهای مدیریت مصرف ،افزایش توان نیروگاهها ،فعال سازی دیپلماسی انرژی برای تامین سوخت زمستان ،استفاده از میعانات گازی در نیروگاهها ،کاهش تلفات و افزایش حد پایداری و مدیریت پذیری شبکه به عنوان یک امر ضروری ،عنوان کرد.
وی با اشاره به کارساز نبودن قراردادهای احداث نیروگاه در کوتاه مدت ،تکمیل همزمان طرحهای نیمه تمام و حرکت به سمت تکمیل بخش بخار نیروگاههای گازی در میان مدت را ضروری دانست و در درازمدت ایجاد تنوع در سبد تولید برق ،حرکت به سمت تجدید پذیرها با انتقال فن آوری به کشور و هدایت منابع برای ایجاد مزارع بزرگ بادی و خورشیدی در قالب قراردادهای انتقال فن آوری را کارساز خواند.
حقی فام درعین حال کاهش پله ای وابستگی صنعت برق و انرژی به یارانه و استفاده از منابع حاصله برای حمایت از مشترکان حمایتی و نیز طرحهای افزایش بازدهی را از اهمیت کلیدی برخوردار دانست و با اشاره به اینکه شروع این حرکت باید از صنایع انرژی بر از جمله نیروگاهها آغاز شود،شروع از بخش خانگی را یک اشتباه توصیف کرد.

ضرورت بازدارندگی در مصرف بی رویه برق و گاز

مهندس هوشنگ فلاحتیان معاون برنامه ریزی وزارت نفت پیرامون موضوع تامین سوخت در اوج بار به تبیین عملکرد تولید برق و مصرف سوخت نیروگاهها در سالهای ۹۰ تا ۹۹ پرداخت.
وی اتکای بیش از حد به گاز طبیعی را موجب چالش جدی کشور در سالهای پیش رو دانست و افزود: با احتساب اینکه بخش برق ۱۱ درصد انرژی و سایر بخشها ۵۵ درصد انرژی را مصرف می کنند، حدود ۶۵ درصد نیاز انرژی کشورمان به سوخت گاز وابسته شده حال آنکه کشوری مثل روسیه با ظرفیت بیشتر، تنها ۲۶ درصد به گاز وابسته است و نشان می دهد سبد تولید برق کشور نسبت به سایر کشورها تنوع کمتری دارد.
وی متوسط مصرف گاز نیروگاهها در دنیا را ۲۳ درصد و در کشورمان در سال ۹۹ حدود ۸۳ درصد عنوان کرد که یک چالش اساسی در سالهای پیش رو محسوب می شود.
مهندس فلاحتیان گفت: آنچه پتانسیل تولید گاز در کشور داشتیم همه به صحنه آمده و در برخی مواقع بیش از یک میلیارد متر مکعب رکورد داشتیم و رکورد تولید گاز شیرین یا گاز طبیعی ۸۵۰ میلیون متر مکعب است و برای افزایش ۲۰ درصدی تولید باید ۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری کنیم که کار ساده ای نیست و اگر راندمان نیروگاهها را افزایش ندهیم و در صنعت برق سرمایه گذاری نکنیم طی ۶ تا ۷ سال آینده سالانه باید ۸.۹ میلیارد دلار گازوییل وارد کنیم.
وی نیاز مصرف در حوزه پتروشیمی ،فولاد ،برق و غیره را موجب وارد آمدن بار اضافه به شبکه گاز کشور در سالهای آتی عنوان کرد که مستلزم ایجاد ظرفیت جدید پالایشگاهی یا واردات است و مطالعات نشان می دهد چاره ای جز حرکت به سمت تشویق و بازدارندگی در مشترکان گاز و برق نداریم.
وی تاکید کرد: باید ضرورت اجرای طرح پویش ۲ درجه کاهش دما را با جدیت به مردم تفهیم کنیم ،تعرفه های بازدارنده باید در بخش برق و گاز اعمال شود و حتما باید این تعرفه ها به ویژه در تابستان و زمستان اصلاح شود.
فلاحتیان فک پلمپ از تاسیسات نفت کوره نیروگاههای بخار حداقل در زمستان ،موکول کردن تعمیرات دوره ای نیروگاهها به اواخر اسفند ،تقویت شبکه گاز شمال و شمال شرق و محدود شدن صادرات گاز در زمستان ،مدیریت خوراک پتروشیمی ها و سوخت صنایع عمده ،حمایت از وزارت نیرو در ارتقای نیروگاههای فرسوده و تکمیل بخش بخار واحدهای گازی را از جمله راهکارها عنوان و تاکید کرد همه این اقدامات را هم انجام بدهیم اگر سبد تولید برق متنوع نشود قطعا با چالشهای جدی مواجه خواهیم بود و گریزی نیست توسعه تجدید پذیرها باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد و سالی ۱۵ هزارمگاوات تجدید پذیر و استفاده از سوخت زغال سنگ به روش مدرن باید مورد توجه قرار بگیرد.

احداث ۱۵ هزارمگاوات نیروگاه خورشیدی طی ۱۰ سال

دکتر مجید فرمد مشاور مدیرعامل توانیر پیرامون موضوع توسعه نیروگاههای خورشیدی ابتدا به ناترازی شدید درآمدها و هزینه های برق اشاره کرد و از افزایش مجموع بدهی های صنعت برق به ۸۴ هزار میلیارد تومان و مطالبه ۷۸ هزار میلیارد تومانی از دولت خبر داد که هزینه های این صنعت را به حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان نزدیک کرده و این ناترازی با حدود ۱۳ هزار مگاوات کمبود در پیک ۱۴۰۰ خود را نشان داد و اگر روند احداث نیروگاهها به شکل فعلی باشد و تقاضای برق مدیریت نشود ،این ارقام افزایش می یابد.
دکتر فرمد بخشی از برنامه های بلند پروازانه صنعت برق برای رفع چالشها را افزایش ۳۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه جدید ،احداث ۱۰هزار مگاوات نیروگاه تجدید پذیر عمدتا خورشیدی ،کاهش ۱۰هزارمگاواتی مصرف برق با بهینه سازی مصرف  و افزایش قابلیت اطمینان شبکه با احداث ۹۸ هزار کیلومتر مدار برق قدرت برشمرد.
وی روند جهانی ظرفیت نیروگاههای خورشیدی در جهان تا سال ۲۰۲۰ میلادی را ۷۶۰ هزار مگاوات اعلام کرد که این ظرفیت در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۳۹ هزار مگاوات معادل ۲۰ برابر افزایش یافته و بازدهی پنلها از ۱۴ درصد به حدود ۲۷ درصد رسیده است.
دکتر فرمد ظرفیت تولید هر پنل یک کیلوواتی برق خورشیدی در کشور را سالانه حدود ۱۸۰۰ کیلوواتساعت ذکر کرد و از امکان احداث ۱۵ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی طی ۱۰ سال از محل سوخت صرفه جویی شده خبر داد که ۱۶۲ میلیارد متر مکعب در مصرف سوخت گاز طبیعی صرفه جویی حاصل می کند و به فرض سرمایه گذاری ۵۰۰ دلاری به ازای احداث هر کیلووات نیروگاه خورشیدی ، تامین هزینه سرمایه گذاری طی ۵ سال و نیم از محل صرفه جویی سوخت به قیمت ۱۷ سنت به ازای هر متر مکعب گاز ،قابل انجام است.
وی سرمایه گذاری مورد نیاز برای ایجاد زنجیره یکپارچه تولید پنل خورشیدی سیلیکونی در کشور را بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار عنوان کرد.

اتمام تعمیرات نیروگاهی تا ۱۵ خرداد

دکتر مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران در این وبینار پیرامون موضوعات برنامه ریزی تعمیرات نیروگاهی و آثار خاموشی و مدیریت بار روی صنایع به ایراد مطالب پرداخت.
وی ابتدا به تبیین دو چالش اساسی صنعت برق شامل انرژی اولیه و سرمایه گذاری و توسعه و عوامل دخیل در محدودیتهای صنعت برق در پیک امسال پرداخت.
دکتر رجبی مشهدی برنامه ریزی تعمیرات نیروگاهی را به طور معمول از ۱۵ شهریور تا ۱۵ خرداد عنوان و از تامین منابع نقدی و برنامه ریزی برای اتمام برنامه تعمیرات نیروگاهها تا ۱۵ خرداد آینده خبر داد که به دقت مورد پیگیری قرار می گیرد.
وی در خصوص آثار خاموشی و مدیریت بار روی صنایع به تجربه چین و خاموشیهای پراکنده این کشور از حدود ۴ ماه قبل اشاره کرد که به خاموشی گردشی بخش خانگی کشیده شد و این تجربه برای برخی از مناطق روستایی در هند نیز اتفاق افتاده و وقوع آن برای یک ماه آینده در اروپا ،پیش بینی شده است.
دکتر رجبی مشهدی با اشاره به ۲ هزار مگاوات محدودیت بخش فولاد و سیمان که بر اساس مصوبه دولت از ۱۵ تیر اجرا شد،اجرای این محدودیتها در سایر کشورها را اجباری عنوان کرد به طوریکه در چین صنایع انرژی بر  ۵ روز از مدار خارج و ۲ روز اجازه فعالیت دارند.
خاتمه این میزگرد که دور اول مجموعه نشستهای دانشگاه صنعتی شریف پیرامون تامین پایدار انرژی الکتریکی در اوج بار ۱۴۰۱ محسوب مشود با پاسخگویی به سوالات حاضران همراه بود.