سد کارون ۳

به گزارش پایگاه خبری برقاب معتبرترین پایگاه خبری حوزه آب و برق در دل زاگرس جنوبی، جایی که رود خروشان کارون با قدرت سد می‌شود، نه‌تنها برق و آب ذخیره می‌گردد، بلکه فرصت‌های نوینی برای گردشگری و اقتصاد محلی نیز سر برآورده‌اند. سد کارون ۳ با تمام عظمت فنی خود، امروز به یکی از کانون‌های جدید جذب گردشگر در جنوب کشور تبدیل شده است. اما آیا این ظرفیت در خدمت توسعه پایدار منطقه قرار گرفته است؟

 کارون ۳؛ فراتر از یک سد

سد کارون ۳ که در سال ۱۳۸۴ به بهره‌برداری رسید، با ارتفاعی بیش از ۲۰۰ متر و دریاچه‌ای به وسعت بیش از ۵۰ کیلومتر، یکی از بزرگ‌ترین سدهای خاورمیانه به شمار می‌رود. این سد در مجاورت شهر دهدز از توابع شهرستان ایذه واقع شده و در کنار نقش حیاتی آن در تأمین برق کشور، پتانسیلی عظیم برای گردشگری به همراه آورده است.

 بیداری اقتصاد محلی با طلوع گردشگری

در سال‌های اخیر، موج حضور گردشگران داخلی در اطراف دریاچه سد کارون ۳ موجب تحرک اقتصادی چشمگیری در روستاها و شهرهای اطراف آن شده است.
به گفته ساکنان محلی، فروش صنایع‌دستی، محصولات کشاورزی، و خدماتی چون قایق‌سواری و اقامت‌های محلی، منبع جدیدی از درآمد برای خانوارهای منطقه فراهم کرده‌اند.

یکی از فروشندگان محلی در دهدز می‌گوید:

«تعطیلات نوروز و تابستان، همه چیز فرق می‌کنه. گردشگر که بیاد، نون ما هم بیشتر میشه.

از قایق‌سواری تا بوم‌گردی

در اطراف دریاچه، فعالیت‌هایی چون قایق‌سواری، پیک‌نیک، عکاسی طبیعت و بازدید از روستاهای سنتی، جذابیت زیادی برای گردشگران دارد.
برخی سرمایه‌گذاران محلی اقدام به راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی کرده‌اند. با این حال، نبود زیرساخت کافی مانند جاده ایمن، سرویس‌های بهداشتی و سیستم مدیریت پسماند، مانع رشد پایدار این صنعت شده است.

 فرصت‌ها و چالش‌های توأمان

در حالی‌که گردشگری می‌تواند به احیای اقتصادی منطقه کمک کند، اما بدون برنامه‌ریزی اصولی ممکن است تهدیداتی نیز به همراه داشته باشد:

• فرصت‌ها:

  • اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم

  • رونق کسب‌وکارهای کوچک

  • حفظ و احیای میراث فرهنگی بختیاری

• چالش‌ها:

  • نبود مدیریت یکپارچه گردشگری

  • نگرانی‌های زیست‌محیطی ناشی از حجم بالای بازدید

  • ضعف آموزش جوامع محلی در برخورد با گردشگر

 ضرورت ورود دولت و بخش خصوصی

برای بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های گردشگری سد کارون ۳، همکاری چندجانبه میان دولت، بخش خصوصی و جامعه محلی ضروری است. تدوین یک طرح جامع گردشگری با محوریت دریاچه سد، ایجاد مسیرهای دسترسی مناسب، آموزش جامعه محلی و حمایت از اقامتگاه‌های بومی، می‌تواند منطقه دهدز را به مقصدی پایدار در گردشگری جنوب کشور بدل کند.

سد کارون ۳، الگویی ناتمام از پیوند صنعت و گردشگری

آنچه در مورد سد کارون ۳ روشن است، وجود یک ظرفیت عظیم طبیعی، فرهنگی و اقتصادی است که تاکنون تنها بخشی از آن بالفعل شده. این سازه‌ی عظیم که در ابتدا تنها برای مهار آب و تولید برق طراحی شده بود، اکنون به یکی از مهم‌ترین منابع بالقوه گردشگری در جنوب غرب کشور بدل شده است. اما همچنان با یک پرسش اساسی روبرو هستیم:
آیا توسعه گردشگری در اطراف سد، در مسیر پایداری و توانمندسازی جامعه محلی حرکت می‌کند؟

تحلیل داده‌ها و مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که گردشگری در اطراف سد کارون ۳، توانسته آثار اقتصادی ملموسی مانند ایجاد اشتغال، تحریک اقتصاد غیررسمی، و احیای بخشی از صنایع بومی را به‌همراه داشته باشد. اما این رشد، بیشتر خودجوش و مبتنی بر فعالیت‌های پراکنده مردم محلی بوده و کمتر تحت هدایت یک برنامه مدون و پایدار قرار داشته است.

از سوی دیگر، عدم وجود زیرساخت‌های مناسب، نبود آموزش کافی برای جوامع محلی، فقدان سیستم مدیریت گردشگری، و نگرانی‌های محیط‌زیستی، چالش‌هایی جدی‌اند که می‌توانند به مرور باعث فرسایش این ظرفیت‌ها شوند.

 بنابراین، آینده گردشگری در سد کارون ۳ به این بستگی دارد که آیا سه عنصر کلیدی زیر با هم هم‌افزا می‌شوند یا نه:

1. برنامه‌ریزی دولتی منسجم: تدوین طرح جامع گردشگری منطقه با اولویت توسعه پایدار.

2. سرمایه‌گذاری بخش خصوصی: ساخت اقامتگاه، خدمات تفریحی و ایجاد مشاغل مرتبط.

3. توانمندسازی جامعه محلی: آموزش، مشارکت و ایجاد حس مالکیت نسبت به منابع گردشگری.

در نهایت، می‌توان گفت سد کارون ۳ نه‌تنها «طلای آبی» خوزستان است، بلکه می‌تواند به «سرمایه اجتماعی و اقتصادی» منطقه بدل شود؛ به شرطی که دیدگاه‌های مهندسی صرف، جای خود را به نگاه انسانی، فرهنگی و بوم‌محور بدهند.